نام علمی گیاه:Echium amoenum
نام انگلیسی:Viper,s bugloss
نام فارسی: گل گاوزبان
طبع: گرم و خشک
اثرات درمانی گل گاوزبان :
قسمت های مورد استفاده ی گل گاوزبان، گل، برگ و سرشاخه های گلدار آن است. این گیاه دارای خواص درمانی زیاد از جمله آرام بخشی و کم کننده ی سموم خون است.
گل گاوزبان باعث تقویت عملکرد کلیه، کنترل بی اختیاری ادرار، رفع احتقان و تورم کلیه می شود. مصرف حداقل 5 تا 7 روز از دمکرده ی 70 گرم گل گاوزبان در نیم لیتر آب به میزان 2 تا 3 فنجان در صبح و عصر اثرات درمانی نام برده را اعمال می کند.
این اثرات مربوط به وجود اسیدهای چرب غیراشباع در گیاه است. اسید گاما لینولئیک موجود در گل گاوزبان دارای اثرات فیزیولوژیک زیادی مانند حفظ غشاء سلول و تنظیم متابولیسم کلسترول، کاهش LDL سرم خون، بهبود زخم و التهاب و بهبود بیماری های پوستی می باشد.
تأثیر خوراکی این گیاه نیز در صورت مصرف مداوم بعد از 5 تا 7 روز ظاهر می شود.
مصرف گل گاوزبان به همراه لیموعمانی برای کاهش ضربان قلب مناسب است.
مکانیسم اثر گل گاوزبان:
تحقیقات نشان می دهد،عصاره ی آبی گل گاوزبان دارویی مؤثر و بی خطر برای درمان بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری می باشد.
ترکیبات قلیایی،گلیکوزید پیرولیزیدین و لیپیدهای مفید موجود در بخش های مختلف گل گاوزبان دارای فعالیت آنتی اکسیدانی، حفاظت کننده ی مخاط معده، کاهش دهنده ی قند خون و خواص تعدیل کننده ی عوارض قلبی- عروقی آن است.
گل گاوزبان از مهمترین گیاهان دارویی در طب سنتی ایران به شمار می رود و گل آن دارای اثرات ضد التهابی، ضد دردی، ضد اضطراب و ضد افسردگی می باشد.
در تحقیقات ثابت شده است که این گیاه حاوی مقادیر زیادی فلاونوئید است که با اتصال به گیرنده های بنزودیازپینی می تواند اثرات مشابه آن ها را ایجاد نماید. همچنین برطرف کننده ی تپش قلب بوده و در بیماران کلیوی مؤثر می باشد و اثرات ضد میکروبی و ضد سرطانی آن به اثبات رسیده است.
مطالعات نشان می دهد که لینولئیک اسید موجود در گل گاوزبان سبب افزایش وزن و رزمارینیک اسید سبب اثرات ضد دیابتی در موش های صحرایی شده و قادر است قند خون موش های دیابتی را کاهش دهد.
بنابراین این گیاه با ترکیبات آنتی اکسیدانی از طریق مقابله با استرس اکسیداتیو ناشی از هیپرگلیسمی دیابتی،در بهبود این بیماری مؤثر باشد.
ترکیبات اصلی و دارویی گیاه گاو زبان :
گلبرگ های گیاه گاوزبان دارای مقادیر مختلفی از فلاونوئیدها، ساپونین، ترکیبات پلی فنولی، ترکیبات آنتی اکسیدانی، موسیلاژ و مقادیر جزیی آلکالوئید (از نوع پیرولیزیدین)، اسید چرب امگا 3 و امگا 6 می باشد. وجود ترکیباتی از قبیل نیترات پتاسیم و نمک های کلسیمی نیز در این گیاه به اثبات رسیده است.
همچنین گل گاوزبان ایرانی منبع غنی از رزمارینیک اسید است.
این گیاه منبع غنی از اسیدهای چرب ضروری (EFA) و گروه اسیدهای امگا یا اسید گاما لینولنیک (GLA) می باشد.
فیتواسترول ها به مقدار زیاد در روغن های گونه ی گیاهی از جمله جنس گل گاوزبان (Echium) یافت می شود. همچنین بتا سیتواسترول و کمپسترول به عنوان استرول های اصلی شناسایی شده اند.
بررسی آزمایشگاهی عصاره ی این گیاه، دارا بودن قند،فلاونوئیدهای متصل به قند،گلیسیرول و ویتامین E را تأیید نموده است.
هشدارهای مصرف گل گاوزبان:
این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات آلکالوئیدی برای زنان باردار مضر می باشد. همچنین استفاده ی بیش از حد گل گاوزبان با دوزهای بالا سبب آسیب به سلول های کبدی می شود.
