(توصیه میکنم برای درک بهتر مفاهیم ، ابتدا نوشته های قبلی – “قسمت اول : زندگی نامه بنیانگذار هومیوپاتی ” و ” قسمت دوم: کشف هومیوپاتی و قانون مشابهت در درمان “ – را مطالعه نمایید و سپس به مطالعه این نوشتار بپردازید)
همانطور که در تاریخچه طب هومیوپاتی ملاحظه نمودید، دکتر هانه مان ” اثبات اثر دارو” یا فرآیند ” proving” را برای اولین بار با داروی ” گنه گنه ” انجام داد و متوجه شد : ماده ای که میتواند روی یک انسان سالم علائم بیماری زایی را تولید کند ، میتواند در فردی که بیماریی با همان علائم دارد را درمان نماید .
او این اصل درمانی را ” قانون مشابهت ” نامید.
اکنون قصد دارم با زبانی ساده فرآیند اثبات اثر دارو “proving ” را برای شما شرح داده و ارتباط آن را با “قانون مشابهت” و ” کنش اولیه ( فارماکودینامیک ) ” و ” کنش ثانویه ( فارماکوکینتیک ) ” بیان کنم.
در فرآیند proving ، همانطور که در مورد دکتر هانه مان ملاحظه کردید ، یک ماده گیاهی و یا ماده جانوری و حتی عناصر معدنی توسط تعدادی افراد داوطلب که از سلامتی نسبی برخوردار هستند به صورت پیوسته مصرف میشود .
( فرآیند proving بسیار دقیق و دارای شرایط بسیارخاصی میباشد و حتی در این مورد قوانین و مقررات خاصی وجود دارد . مثلا جامعه پزشکان اتحادیه اروپا برای انجام این کار مقررات سفت و سختی را لحاظ نموده است و دقت در انجام این کار بسیار اهمیت دارد و افرادی که در این فرآیند شرکت دارند ، ماهها آموزشهای لازم را طی کرده و از نظر شرایط جسمی و روحی به طور دقیق مورد ارزیابی قرار میگیرند.این فرآیند مانند یک کار تحقیقاتی بسیار مهم و دقیق انجام میشود و مورد آنالیز دقیق آماری قرار میگیرد)
دکتر هانه من وقتی برای اولین بار فرآیند proving را به انجام رساند ، از ماده خام گنه گنه استفاده نمود.اما از سالهای بعد و تا اکنون ، کلیه فرآیندهای اثبات اثر مواد دارویی ، بوسیله شکل توانمند شده(potentized) دارو انجام میگیرد .( در مورد مفهوم داروی توانمند شده (potentized) نیز در داروهای هومیوپاتی ، چگونه تولید میشوند؟ صحبت خواهم نمود.)
همانطور که در پزشکی هومیوپاتی ،چرا و چگونه ؟ شرح دادیم ، اگر فردی یک ماده دارویی و یا گیاهی و… را به طور مکرر مصرف کند ، اثراتی روی بدن ایجاد مینماید ( کنش اولیه یا فارماکودینامیک ) .
در فرآیند اثبات اثر دارو نیز دقیقا” همین کار انجام میشود.یعنی تعدادی انسان داوطلب آموزش دیده که از سلامتی نسبی برخوردار هستند، ماده دارویی را که توانمند هم شده است را به صورت مکرر و پیوسته با ضوابط خاصی مصرف میکنند.هدف از این کار این است که اثرات خالص آن ماده دارویی را روی یک بدن سالم پیدا کنیم .
( در پزشکی رایج فرآیند اثبات اثر دارو به این صورت است که اثر دارو روی انسانهای داوطلب اما بیمار مورد آزمایش و بررسی قرار میگیرد ، این افراد به دو گروه تقسیم شده و عده ای داروی مورد بررسی و عده ای نیز پلاسبو (دارونما ) دریافت میکنند. متاسفانه به علت اینکه این آزمون روی انسانهای بیمار انجام میگیرد ، هیچوقت توانایی و اثر گذاری دقیق و خالص آن ماده به جسم و روان فرد مصرف کننده مشخص نمیشود ، زیرا اساسا” خود فرد بیمار بوده و به خاطر بیماری زمینه ای که به آن دچار است ، کنش اولیه دارو ( “فارماکوکینتیک “) و کنش ثانویه سیستم ایمنی (” فارماکودینامیک “) تحت تاثیر قرار گرفته و خصوصا” کنش ثانویه “سیستم ایمنی به شکل درست و صحیح انجام نمیشود و گاه بدن نمیتواند بعد از مصرف دارو تعادل را مجددا” ایجاد نماید و ممکن است به یک بیماری جدید دچار شود و یا حتی جان خود را از دست بدهد،و به همین دلیل است که اصولا” شرکتهای بزرگ داروسازی برای آزمایش داروهای خود از افراد فقیر و نیازمند و بیمار کشورهای آفریقایی و آسیایی استفاده میکنند و نه انسانهای سالم و تحصیل کرده کشورهای خودشان . در نتیجه این اثبات اثر دارو با اشکالهای فراوانی رو به رو میباشد و نمیتواند مبنای صحیح اثرگذاری دارو روی بدن و مبنای درستی برای درمان باشد)
در طب هومیوپاتی افراد داوطلب آموزش دیده و سالم ، بر اساس پروتوکل های خاصی ماده دارویی مورد نظر را به صورت پیوسته مصرف میکنند ، اصولا” prover ها یا افرادی که در اثبات اثر دارو شرکت میکنند خود پزشکان و دانشجویان کالج های هومیوپاتی میباشند که هم لازم است از سلامت نسبی برخوردار بوده و هم با هومیوپاتی و فرآیند اثبات اثر دارو آشنا باشند.در طی این آزمایش حدود پنجاه نفر توسط انجمن طب هومیوپاتی آن کشور و یا کالج مورد نظر انتخاب شده و به دو گروه تقسیم میشوند.گروه اول فقط پلاسبو (دارونما) دریافت میکنند و گروه دوم نیز فقط ماده دارویی توانمند شده را مصرف میکنند.( مثلا” روزی دو قرص به مدت پنج روز ) و هر دو گروه بلافاصله هنگامی داروهایشان تمام شد و یا اثراتی از دارو را روی بدن خود احساس کردند مصرف دارو را قطع میکنند.
{{در طی این آزمایش ، کلیه افراد از اینکه در گروه اول یا دوم هستند، یعنی ماده دارویی دریافت کرده اند و یا دارونما کاملا” بی اطلاع میاشند، همچنین آنها و گروه بررسی و برنامه ریزی این آزمایش ،از نام دارو و ویژگی های درمانی آن و اینکه اساسا” برای چه بیماری یا کاربردی مورد بررسی قرار میگیرد نیز بی اطلاع هستند. فردی که داروها و پلاسبو ها را هم به هر دو گروه میدهد از این موضوع اطلاع ندارد و گروهی که در انتها به جمع آوری اطلاعات آزمون دهنده ها نیز میپردازند از دارو یا پلاسبو بودن ماده مصرف شده بی اطلاع هستند تا هرگونه اشتباه و سوگیری در جمع آوری اطلاعات به حداقل برسد.}}
در مدتی که دارو اثراتی روی بدن ایجاد مینماید( کنش اولیه یا فارماکوکینتیک ) ، کلیه این اثرات و علائم بر طبق مقررات خاصی توسط فرد داوطلب مورد بررسی و ثبت دقیق قرار میگیرد.( مثلا” فرد بعد از مصرف ماده دارویی که از گیاه ” هندوانه ابوجهل ” یا colocynth تهیه میشود ، دردی را در ناحیه شکم و لگن احساس خواهد نمود.این درد از نظر شدت درد ، مکان درد، زمان بروز و تخفیف درد و کلیه موارد که ممکن است روی درد اثر بگذارند و موجب بهتر شدن یا بدتر شدن درد شوند بررسی میشود.برای نمونه اگر فرد مورد نظر به جلو دولا شود ، و یا بخوابد و پاهایش را در شکم خود جمع کند باعث بهتر شدن دل درد و درد لگن میشود و… )
پس از آنکه کنش اولیه دارو به اتمام رسید ، سیستم ایمنی وارد عمل شده و سعی میکند تعادل را برقرار سازد و اثرات دارو را روی بدن کم کند.هنگامی که کلیه علائم ناشی از مصرف دارو (کنش اولیه) به اتمام رسید و سیستم ایمنی دوباره تعادل را برقرار نمود ، فرایند اثبات اثر دارو به پایان میرسد.
در این روش اثرات و توانمندی خالص یک ماده دارویی روی بدن انسان سالم مورد بررسی قرار گرفته و مورد ثبت قرار میگیرد.
چون انسانها سالم بوده اند ، کنش اولیه و ثانویه تحت تاثیر بیماری زمینه ای آنها و یا ضعف سیستم ایمنی قرار نمیگیرد.
همچنین به خاطر توانمند بودن سیستم ایمنی ، تعادل بدن باز میگردد و ضرر خاصی متوجه افراد داوطلب نمیشود.
پس از اتمام فرآیند اثبات اثر دارو proving تمامی علائم و عوارضی که توسط داوطلبان حاضر در آزمایش مورد مشاهده قرار گرفته به همراه ویژگی های ریز و درشت آنها جمع آوری شده و
دسته بندی میگردد و مورد بررسی و تحلیل دقیق آماری قرار میگیرد.
تنها پس از اتمام این مراحل است که هسته مرکزی این آزمایش که از هویت گروه اول و دوم اطلاع داشته اند ، علائم گروه دوم که ماده دارویی دریافت کرده اند را جدا نموده و مورد تحلیل قرار میدهد. (مثلا” بررسی های این گروه نشان میدهد که بیش از هشتاد در صد افرادی که ماده دارویی گیاه ” هندوانه ابوجهل ” را مصرف نموده اند دچار درد شکمو لگن با ویژگیی که در بالا ذکر گردید شده اند و… )
پس در فرآیند اثبات اثر دارو متوجه میشویم که با دادن یک دارو به انسان سالم میتوانیم یک واکنش خاص را در بدن او ایجاد کنیم ( کنش اولیه ) و پس از آن نیز بدن با ” کنش ثانویه ” تعادل را برقرار مینماید.
{دکتر هانه من تا پایان عمر خود ( سال 1843 ) توانست علائم 99 ماده و داروی شفابخش را به کمک همکارانش در کتاب به شکلی دقیق و بی مانند ثبت کند تا از این علائم برای مطابقت با عوارض بیماری ها و شفای بیماران استفاده کند.این کار تحقیقی و آزمایش گسترده ، بی نظیرترین کار تحقیقاتی تاریخ پزشکی بشر بود که توسط یک پزشک طراحی و طی سالها ، اجرا و ثبت و ضبط گردید و هنوز هم از اطلاعات موجود در همین کتاب برای درمان بیماران استفاده میشود.
شاگردان و همکاران هانه من طی سالهای بعد راه او را ادامه دادند
و تا کنون نزدیک به چهار هزار ماده دارویی در سراسر جهان مورد آزمایش قرار گرفته و نشانه های آنها ثبت و ضبط گردیده است.}
کلیه موادی که د رفرآیند ” اثبات اثر دارو ” مورد بررسی قرار میگیرند و ” کنش اولیه ” آنها ثبت میشوند ، میتوانند به عنوان دارو در طب هومیوپاتی تولید و مورد استفاده درمانی قرار بگیرند.
